Terapia miofunkcjonalna

MFS (Zaburzenia miofunkcjonalne)

Czym są zaburzenia miofunkcjonalne?

To niekorzystne napięcie mięśni w obszarze ust, które powoduje, że język znajduje się w nieprawidłowej pozycji spoczynkowej lub nie potrafi jej utrzymać. Nieprawidłowy wzorzec ruchowy języka i warg podczas połykania oznacza, że język podczas każdego aktu połykania (ok 1000 – 2000 razy dziennie) w sposób niewłaściwy porusza się do przodu i naciska na zęby. W ten sposób, może przesuwać zęby i/lub deformować szczęki. Zakończenie leczenia ortodontycznego bez zmiany powyższych nawyków skutkuje z reguły powrotem wady zgryzu.

Dla kogo dedykowana jest terapia miofunkcjonalna:

Dla osób, u których obserwuje się:

• otwarte usta,
• oddychanie przez usta,
• pogrubioną i zaczerwienioną wargę dolną,
• wilgotną wargę dolną,
• ślinę w kącikach ust,
• język w pozycji spoczynkowej napierający na zęby albo leżący między zębami,
• zaburzenia artykulacji, często przy realizacji głosek /s/, /sz/, oraz /t, d, n, l/,
• słabo wyrażoną mimikę twarzy,
• problemy z postawą.

Jakie są możliwe następstwa nieleczonego zaburzenia miofunkcjonalnego?

• Stałe problemy z artykulacją lub/oraz niewyraźna wymowa;
• złe ustawienie szczęk i zębów ( np. mocno wystające zęby przednie, zgryz krzyżowy, zgryz otwarty, etc.);
• problemy ze stawami skroniowo – żuchwowymi;W jaki sposób powstaje seplenienie, co jest tego przyczyną?

W jaki sposób powstaje seplenienie, co jest tego przyczyną?

W tej wadzie wymowy jakim jest “seplenienie” chodzi o tzw. “zaburzenia fonetyczne”. To znaczy, że funkcja organów mowy tj. języka i warg biorących udział w tworzeniu głosek, jest ograniczona (czucie, strumień powietrza, pozycja języka i warg itd.)

W związku z tym głoski /s/ lub /sz/ tworzone są albo między zębami (seplenienie międzyzębowe) lub przy zębach (seplenienie przyzębowe). Podczas artykulacji głoski /sz/ często brakuje prawidłowego zaokrąglenia warg. Czasami powietrze artykulacyjne przedostaje się także bocznie pomiędzy zębami (seplenienie boczne). Prawie 40% wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym oraz chodzących do szkoły podstawowej sepleni. U wielu dzieci seplenienie widoczne jest już podczas wymawiania pierwszych słów. Ogólnie uważa się, że tylko niewielka ilość dzieci samodzielnie przezwycięża seplenienie.

Powstanie tych zniekształceń ma często związek z brakiem równowagi muskulatury warg i języka, tak więc przyczyną seplenienia jest zaburzenie miofunkcjonalne. Aby umożliwić poprawną wymowę głosek, stosuje się ćwiczenia motoryczne twarzy.

• adontoza na skutek ucisku i parcia języka na dziąsła.

Jak dochodzi do powstania zaburzenia miofunkcjonalnego?

Istnieją różne przyczyny, np.:

• utrudnione oddychanie przez nos przez powiększone migdałki podniebienne lub migdałek gardłowy, alergie, brak lub wadliwe oczyszczania nosa z wydzieliny albo ciągłe infekcje
• niekorzystne karmienie niemowląt:
  • smoczek do butelki o zbyt małej średnicy
  • zbyt krótko trwające posiłki piersią lub butelką
  • zbyt silny wypływ mleka
  • za duży otwór w smoczku do butelki
  • zbyt długie i za intensywne karmienie butelką
  • picie z kubka z ustnikiem
• nawykowe ssanie (kciuka, pościeli, ołówka, palców…)
• obgryzanie paznokci

Co można zrobić w przypadku nawyku ssania (palców) lub obgryzania paznokci?

Nawyk ssania może być przyczyną zaburzenia miofunkcjonalnego. W celu wyeliminowania nawyku ssania kciuka, należy poinformować dziecko lub młodzież o następstwach tego nawyku. Warunkiem wstępnym jest zrozumienie, że odzwyczajenie się jest konieczne.

Ćwiczenie czucia w obszarze jamy ustnej uświadomi dziecku lub młodzieży, że podczas obgryzania paznokci, ssania kciuka, jak również podczas ssania lub żucia przedmiotów język kieruje się do przodu i połykanie odbywa się w kierunku zębów.

Omawia się pomysły i pomoce, a także strategie zamienne w celu wyeliminowania nawyku ssania i żucia (np. ugniatanie plasteliny lub lekko nadmuchanego balonu lub piłeczki antystresowej; lakier do paznokci, specjalne płyny z apteki itd.)

W jaki sposób daje się leczyć zaburzenie miofunkcjonalne?

W jaki sposób daje się leczyć zaburzenie miofunkcjonalne?

Celem terapii logopedycznej jest uzyskanie prawidłowej pozycji spoczynkowej języka, zamknięcie ust i prawidłowe połykanie.Zależnie od natężenia zaburzenia i indywidualnego rozwoju, współpracy dziecka i wspierania terapii przez rodziców, jak również ewentualnie istniejących zaburzeń wymowy i ich nasilania, łączny czas leczenia, to ok. 30-40 spotkań terapeutycznych.

Podczas terapii prowadzone są ćwiczenia postrzegania w obszarze jamy ustnej, ćwiczenia w celu poprawy pozycji spoczynkowej języka i warg, ćwiczenia języka i warg, ćwiczenia zasysania i połykania oraz ćwiczenia całego ciała.

Nauka połykania i praca nad artykulacją głosek /s/ i /sz/ ma sens dopiero wtedy, gdy poprzez ćwiczenia języka jest wyćwiczona dobrze jego muskulatura (składająca się z 17 mięśni).

Zmiana ułożenia narządów mowy podczas mówienia odbywa się tak szybko, że zastosowanie nowo wyuczonej i prawidłowej wymowy głosek /s/ albo /sz/ w mowie codziennej jest możliwe tylko przy zrównoważonej muskulaturze języka.

W celu leczenia zaburzeń miofunkcjonalnych od 1982 r. A. Kittel rozwijała ugruntowaną koncepcję terapeutyczną przeznaczoną dla dzieci w wieku szkolnym oraz dla dorosłych. Na przestrzeni lat sposób postępowania ulegał ciągłemu udoskonalaniu.

Jak rodzice mogą wspomagać rozwój motoryki twarzy swojego dziecka w domu?

• Zabawy z dmuchaniem (dmuchana piłka nożna – gra minaturowa, dmuchanie baniek mydlanych przez rurkę)
• Kląskanie językiem (zabawa w “konika”)
• Malowanie ust pomadką: obraz z całusków pomalowanymi ustami (usta małe szpiczaste, duże, otwarte, zamknięte…)
• Parskanie wargami, ćwiczenie wibracji (podczas zabawy samochodami lub w “konika”
• Żucie gumy (tylko 10 min)
• Zabawy z zasysaniem (z rurką)
• Jedzenie słonych paluszków bez pomocy rąk
• Zbieranie językiem wiórek kokosowych lub podobnych rzeczy, raz mniejszą lub większa ilość
• Gry zręcznościowe z zamkniętymi ustami / Pozycja spoczynkowa języka

Więcej informacji możecie Państwo znaleźć w Poradniku “Myofunktionelle Störungen – Ein Ratgeber für Eltern und erwachsene Betrofene” A. Kittel. “Zaburzenia miofunkcjonalne – Poradnik dla rodziców i dorosłych z zaburzeniami miofunkcjonalnymi” A. Kittel. Poradnik jest dostępny w polskiej wersji językowej. Zobacz w publikacjach oraz sklepie internetowym.

Jak wygląda terapia?

Celem terapii miofunkcjonalnej jest uzyskanie prawidłowej pozycji spoczynkowej języka, zamknięcie ust i prawidłowe połykanie. Uzyskuje się to dzięki odpowiednim ćwiczeniom mięśni języka, warg oraz całego ciała, wykonywanym systematycznie pod kontrolą terapeuty oraz kontynuowanym w domu. Więcej informacji można uzyskać na stronie Anity Kittel http://www.miofunkcjonalna.pl/